Deklaracja środowiskowa produktu (EPD – Environmental Product Declaration) jest najbardziej zaawansowanym i kompleksowym sposobem kalkulacji śladu środowiskowego produktu. Wymaga stosowania precyzyjnie określonych metodologii oraz certyfikacji ze strony firm trzecich. Coraz częściej EPD zastępuje ślad węglowy produktu. Jakie stoją za tym mechanizmy i jak skorzystać na tym trendzie?
Deklaracje EPD wywodzą
się z rynku budowlanego,
ale obejmują dzisiaj
praktycznie wszystkie
produkty, nawet spożywcze.
Wyzwanie: szerszy obraz i presje ze strony łańcuchów wartości/dostaw
Jedną z najważniejszych kwestii na drodze do zrównoważonego świata jest dekarbonizacja. To właśnie emisje gazów cieplarnianych doprowadziły do kryzysu klimatycznego, z którym coraz częściej przychodzi nam się mierzyć. Redukcje emisji wymają precyzyjnych kalkulacji, które skupiają się w pojęciu śladu węglowego.
Na tym temat mógłby się skończyć, ale okazuje się, że kalkulacje śladu węglowego (przedsiębiorstwa i/lub produktu) są niewystarczające, aby określić pełny wpływ środowiskowy. Trudno zresztą się dziwić: oprócz emitowania CO2, metany czy podtlenku azotu, zużywamy przecież wodę, wpływamy na glebę czy doprowadzamy do masowej deforestacji planety. Jest to szczególnie dotkliwe w procesach produkcyjnych i właśnie tutaj swoje miejsce znalazła deklaracja środowiskowa produktu.
Z roku na rok zyskuje ona na znaczeniu w kontekście łańcuchów wartości. Firmom kupującym surowce, półprodukty lub produkty od swoich dostawców coraz częściej zależy na kompleksowej informacjI o wpływie środowiskowym zamawianych towarów. Znane są przypadki – także w Polsce – gdzie mimo świetnego jakościowo produktu, atrakcyjnych ceny, pełnej dostępności i obsługi na najwyższym poziomie kontrakty nie były podpisywane. Powodem był brak deklaracji EPD (sam ślad węglowy nie rozwiązywał problemu). Przejrzystość producentów i ich porównywalność w coraz większym stopniu wpływają na decyzje inwestycyjne i zakupowe. Najlepszą, bo najpewniejszą i najpełniejszą odpowiedzią w takich warunkach jest deklaracja środowiskowa produktu – EPD.
Rozwiązanie: deklaracje środowiskowe produktu (EPD)
Deklaracja środowiskowa produktu (EPD) zawiera niezależnie zweryfikowane podsumowanie wpływu produktu na środowisko w całym jego cyklu życia. Dokument ten opracowywany w jest oparciu o wymagania wielu norm. Dla przykładu wpływ środowiskowy wyrobów budowlanych kalkulujemy wg poniższych standardów:
• EN 15804+A2: Zrównoważenie obiektów budowlanych - Deklaracje środowiskowe wyrobu - Podstawowe zasady kategoryzacji wyrobów budowlanych,
• ISO 14025: Etykiety i deklaracje środowiskowe - Deklaracje środowiskowe III typu - Zasady i procedury.
Podstawą przygotowania EPD jest analiza całego cyklu życia produktu uwzględniająca wszystkie etapy. Pełny cykl zakłada ścieżkę od pozyskania surowców, poprzez etap produkcji, transport, montaż, użytkowanie aż do utylizacji i recyklingu. Ocena wpływu cyklu życia (LCIA) jako jedna z faz LCA obejmuje wszystkie istotne wkłady ze środowiska, a także emisje do powietrza, wody i gleby. Deklaracja środowiskowe jest tym samym bardziej kompleksową analizą niż sam ślad węglowy (jest on oczywiście jednym z elementów EPD). Analiza LCA wykonana na potrzeby EPD powinna być zgodna z obowiązującymi zasadami kategorii produktów (Product Category Rules – PCR), zarządzanymi przez operatorów programu EPD. Podstawą przygotowania deklaracji środowiskowej produktu jest ocena przeprowadzona zgodnie z normami:
• ISO 14040 Zarządzanie środowiskowe: Ocena cyklu życia. Zasady i struktura,
• ISO 14044 Zarządzanie środowiskowe: Ocena cyklu życia - Wymagania i wytyczne.
Deklaracja EPD podlega weryfikacji przez niezależną stronę trzecią, dzięki czemu zapewnia obiektywną, wiarygodną i neutralną ocenę. Dokument publikowany jest przez operatora programu i zazwyczaj zachowuje ważność przez pięć lat – chyba że nastąpią poważne zmiany w praktykach produkcyjnych.
Tak pracujemy
Świadczymy usługi z zakresu przeprowadzania analiz produktu w pełnym cyklu życia (Life Cycle Assessment – LCA) oraz przygotowywania środowiskowej deklaracji EPD. Pomagamy w określeniu potrzeb producenta, wyborze PCR i zakresu analizy. Określamy niezbędne dane wejściowe oraz wspieramy firmy w procesie ich pozyskiwania. Wykonujemy analizę, a na jej podstawie deklarację EPD oraz raport przedstawiający szczegółowe wyniki.
Analizy przeprowadzamy z podziałem na poszczególne etapy życia produktu (zakres modułów jest każdorazowo dostosowywany do konkretnych oczekiwań klienta i specyfikacji produktu). W przypadku wyrobów budowlanych są to:
• faza wyrobu: A1 – materiały, A2 – transport, A3 – wytwarzanie,
• faza montażu: A4 – transport, A5 – montaż,
• faza użytkowania: B1 – użytkowanie, B2 – konserwacja, B3 – naprawy, B4 – wymiany, B5 – renowacje, B6 – zużycie energii, B7 – zużycie wody,
• faza końca życia: C1 – demontaż, C2 – transport, C3 – przetworzenie odpadów, C4 – utylizacja,
• faza poza granicami systemu: D – ponowne wykorzystanie (odzysk-recykling).
Deklaracje dla biznesowych korzyści
Deklaracje EPD na naszych oczach stają się jednym z kluczowych elementów wpływających na konkurencyjność produktów i decyzje inwestorskie. Mechanizmy te są w ogromnej mierze odzwierciedleniem rozumienia zagadnień zrównoważonego rozwoju przez firmy zagraniczne (szczególnie z zachodniej Europy i Skandynawii). Nie trudno się domyślić, że tego rodzaju presje rynkowe stanowią silną motywację dla producentów, aby poddawać swoje produkty ocenie. Dla przykładu deklaracje EPD zwiększają liczbę punktów w procesie certyfikacji zrównoważonego budownictwa (np. LEED, BREEAM), tym samym produkty posiadające deklaracje częściej wykorzystywane są podczas budowy obiektów ubiegających się o certyfikat.
Tak wygląda krajobraz zrównoważonego rozwoju w 2024 r. Raporty ESG dokumentujące dokonania spółki w danym roku są swego rodzaju podstawą do rozmowy, warunkiem koniecznym. Ujawnienia idą jadnak znacznie dalej i coraz częściej wymagana jest niezwykle konkretna i bardzo kompleksowa informacja nie tyle o firmie jako takiej, ale o danym produkcie lub grupie produktów. Opracowaniem, które całościowo spełnia te wymagania jest właśnie deklaracja EPD.
